Dokumentacja historyczna

1217

in Petrecove (Matuszak 2017 66)

1552

Piotrkow (ŹDzW-2 XIII/271)

1767

Piotrkow (Matuszak 2017 75)

1791

Piotrkow (Matuszak 2017 78)

1799

Peterkau (Matuszak 2017 87)

1826

Pietrków (Matuszak 2017 130)

1827

Piotrków (Tabella II/90)

1854

Piotrków (Matuszak 2017 92)

1877

Petroków (Zin II/35)

1887

Piotrków (SGKP VIII/186)

1902

Piotrków (Przew-II 65)

1922

Piotrków (Matuszak 2017 238)

1928

Piotrków (KozWschWlk-2 19)

1933

Piotrków (SkBy 1284)

1940

Petrikau (Matuszak 2017 290)

1945

Piotrków Trybunalski (Matuszak 2017 303)

1952

Piotrków Trybunalski (UW 96)

1979

Piotrków Trybunalski (Matuszak 2017 333)

2020

Piotrków Trybunalski (PRNG-1)

Formy gramatyczne

• • ‍ Piotrków Trybunalski
  • D. Piotrkowa Trybunalskiego
  • piotrkowski
  • piotrkowianin
• • ‍ PTB
  • młodz.
  • wym. peteBE

Pochodzenie

Piotrków Trybunalski (zestawienie) [RymNMiast, 185-186]

• • pol. n. os. Piotrek «imię chrześcijańskie»
  • derywowana od nazwy osobowej: imienia
  • n. dzierżawcza
  • formant -ów
• • pol. ap. trybunał «dawny sąd szlachecki; w Piotrkowie odbywały się obrady trybunału koronnego»
  • w formie przymiotnika
  • człon dyferencyjny o charakterze pamiątkowym

Zdjęcie

Wieża ciśnień - jeden z symboli Piotrkowa Trybunalskiego (zdjęcie: Dominika Grzędowska)

Wiadomości historyczne

Pierwsze ślady słowiańskiego osadnictwa na terenach dzisiejszego Piotrkowa pochodzą z VIII wieku. Ludną, szybko rozwijającą się osadą Piotrków stał się w wieku XIII. Pod koniec tego wieku lub na początku wieku XVI Piotrków otrzymał już prawa miejskie i został centrum administracyjnym regionu. Szczególnie istotnym okresem dla miasta były czasy Rzeczpospolitej Obojga Narodów: od 1578 aż do upadku państwa obradował tutaj Trybunał Koronny, dzięki czemu o Piotrkowie mówi się niekiedy jako o kolebce polskiego parlamentaryzmu i demokracji. Po drugim rozbiorze Piotrków został włączony do zaboru pruskiego, później znajdował się w Królestwie Polskim. Od 1846 przejeżdżała tędy Kolej Warszawsko-Wiedeńska. W 1939 w Piotrkowie powstało pierwsze w okupowanej Europie getto żydowskie; wtedy też miasto doświadczyło bombardowania. W 1979 odbywały się tutaj Centralne Dożynki, z okazji których Piotrków został znacznie rozbudowany.

Etymologia ludowa

Mieszkańcy uważają, że nazwa miasta pochodzi od średniowiecznego możnowładcy Piotra Włostowica, zwanego Duninem. Według rozpowszechnionej legendy miał on w I połowie XII wieku ufundować 77 kościołów, w tym kościół pod wezwaniem św. Jakuba, najstarszy kościół w Piotrkowie.

Współczesność

Piotrków jest miastem bardzo przywiązanym do swojej historii. Wiele zabytków zostało zrewitalizowanych w ramach projektu Trakt Wielu Kultur, dzięki któremu nadal można podziwiać na przykład odnowione kamienice na miejskim rynku, cerkiew czy synagogę. W 2018 w Piotrkowie stanął nowoczesny budynek Mediateki, innowacyjnej biblioteki multimedialnej. W mieście działa między innymi filia Uniwersytetu im. Jana Kazimierza w Kielcach, Aeroklub Ziemi Piotrkowskiej i klub piłki ręcznej MKS Piotrkowianin.

Źródła

KozWschWlk-2

Stanisław Kozierowski   Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski. P-Ż i uzupełnienie, Poznań 1928 (t. 7), 19. ‍ Zobacz

Matuszak 2017

Tomasz Matuszak   Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego w źródłach archiwalnych, Piotrków Trybunalski 2017, 130, 238, 290, 303, 333, 66, 75, 78, 87, 92. ‍ Zobacz

PRNG-1

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych - nazwy miejscowości, 2020. ‍ Zobacz

Przew-II

Antoni Bobiński, Józef Michał Bazewicz   Przewodnik po Królestwie Polskiem na podstawie najnowszych źródeł opracowany ... zawierający: Spis alfabetyczny miast, osad, wsi, kolonii..., II, Warszawa 1902 [brak strony 832], 65. ‍ Zobacz

SGKP

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski (red.)   Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1-15, Warszawa 1880-1914, VIII/186. ‍ Zobacz

SkBy

Tadeusz Bystrzycki (red.)   Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorialnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl 1931-1933, 1284. ‍ Zobacz

Tabella

Tabella miast, wsi, osad, Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, 1-2, Warszawa 1827, II/90. ‍ Zobacz

UW

Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa 1952, 96. ‍ Zobacz

Wywiad 2020

Wywiad terenowy, 2020.

Zin

Izydor Zinberg   Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, 1-2, Warszawa 1877, II/35. ‍ Zobacz

Łaziński 2007

Marek Łaziński (red.)   Słownik nazw miejscowości i mieszkańców z odmianą i poradami językowymi, Warszawa 2007, 228.

ŹDzW-2

Pawiński Adolf   Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom 2. Wielkopolska, Źródła dziejowe, XIII, Warszawa 1883, XIII/271. ‍ Zobacz

Literatura

Piotrków 1217-2017

800-lecie Piotrkowa Trybunalskiego – oficjalny portal internetowy , 2017. ‍ Zobacz

Piotrków Tryb.

Piotrków Trybunalski – oficjalny portal internetowy , 2020. ‍ Zobacz

RymNMiast

Kazimierz Rymut   Nazwy miast polskich, wyd. II, Wrocław 1987, 185-186.

Powiązane miejscowości